Gmina Krzymów - informacje ogólne

Krzymów (do 1954 gmina Brzeźno) – gmina wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie konińskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie konińskim. Gmina leży w dolinie Warty. Na południu gminy znajduje się Wysoczyzna Turecka z największym wzniesieniem powiatu koninskiego Złotą Górą 181 m n.p.m.

Położenie

Gmina leży we wschodniej części powiatu konińskiego, bezpośrednio sąsiaduje z Koninem. Obszar gminy wynosi prawie 93 km2, a liczba ludności przekroczyła 8 tysięcy osób. Gmina podzielona jest na 21 sołectw. Przez teren gminy przebiega droga krajowa o znaczeniu międzynarodowym, a w części południowej projektowany jest przebieg autostrady A-2.

Historia

Krzymów był wsią parafialną, rozdrobnioną na kilka działów, pozostających w rękach kilku rodzin. W połowie XV wieku jedną z części trzymali krewniacy lub powinowaci Hektora z Koźmina, Lisieccy z Liśca Wielkiego (gmina Stare Miasto). Sytuacja wsi uległa zmianie dopiero w połowie XVI wieku, gdy w jej posiadanie weszli Grodzieccy z Grodźca. Wówczas Krzymów wraz z Turami, Borowem w Drążną oraz zaginioną wsią Kociętowy tworzył niewielki kompleks szlacheckich dóbr ziemskich, połączonych poprzez właścicieli z rozleglejszymi kompleksami posiadłości ziemskich (m.in. Rzgów, Wyszyna). Kolejnymi znanymi rodzinami posiadającą prawa do Krzymowa byli Grudzińscy (dziedzice Gosławic i Lichenia) Porczyńscy, Gorzeńscy, Taczanowscy, a w końcu XVIII wieku - Byszewscy, znani jako żołnierze wojska polskiego.
 
Dzieje wsi i jej mieszkańców są mało znane. Nie wiele o tym można się dowiedzieć z jedynego opisu Krzymowa z 1720 r. oraz licznych wykazów podatkowych, umożliwiających określenie wielkości zaludnienia i zabudowy w tej miejscowości. Podobnie można napisać o przeszłości parafii, znanej już od XV wieku, często opisywanej w licznych wizytacjach i księdze uposażeń arcybiskupstwa gnieźnieńskiego z początku XVI wieku.
 
Dokumenty historyczne wskazują, że w zachodniej części gminy, w miejscowości Brzeźno od XII wieku czynny był kamieniołom piaskowca, który dostarczał surowca do budowy okolicznych kościołów romańskich. Eksploatację przerwano na początku XX wieku. W tej samej wsi znajduje się dwór z parkiem z połowy XIX wieku.
 

Obszar i charakterystyka

Gmina stanowi 5,87% powierzchni powiatu. Jej obszar to użytki rolne: 67% oraz użytki leśne: 24%. Jest to głównie gmina o charakterze rolnicznym  i turystycznym.

W gospodarce gminy dominującą rolę odgrywa rolnictwo. Użytki rolne zajmują 2,2 tys. ha z czego 2/3 stanowią grunty orne, a 1/3 łąki i pastwiska. Ze względu na słabe gleby przeważa uprawa żyta i ziemniaków, (około 70% uprawa). Hoduje się bydło i trzodę chlewną. W gminie funkcjonuje około 900 indywidualnych gospodarstw rolnych. Poza działalnością rolniczą zatrudnienie dla około 500 osób zapewnia około 160 różnych podmiotów gospodarczych.

Część północna gminy leży w dolinie Warty, część południowa wchodzi w skład obszaru chronionego, który tworzą miedzy innymi Pagórki Złotogórskie z najwyższym punktem - Złotą Górą - o wysokości 187 m n.p.m., na której znajduje się jeden z dwóch punktów widokowych - drewniano-stalowa konstrukcja, liczy niecałe 30 metrów wysokości. Jest to obszar o bardzo urozmaiconej rzeźbie terenu, dość mocno porośnięty lasami, który stwarza dobre warunki dla rozwoju turystyki i rekreacji. Wspaniałe warunki dla grzybiarzy. Przez teren Pagórków Złotogórskich prowadzą piesze i rowerowe szlaki turystyczne.
 
Innymi godnymi zainteresowania miejscami są: Kościół w Krzymowie, Wykopaliska w Szczepidle, Żwirownia w Paprotni, po której powstało Centrum Sportów Ekstremalnych, z drugim punktem widokowym w gminie.

Sołectwa

Adamów, Borowo, Brzezińskie Holendry, Brzeźno, Drążeń, Drążno-Holendry, Genowefa, Głodno, Ignacew, Kałek, Krzymów, Nowe Paprockie Holendry, Paprotnia, Piersk, Potażniki, Rożek Brzeziński, Smólnik, Stare Paprockie Holendry, Szczepidło, Teresina, Zalesie.